نکته 117 - رهبران و تفکر سيستمي

رهبران در فضاي سردرگمي به خاطر عدم قطعيت و بي ثباتي به علت پيچيدگي عمل مي کنند . مسايل امروز ساده و شسته رفته نيست و راه حل هاي امروز، خود باعث مشکلات بيشتر فردا مي شود. موفقيت در محيط کنوني، نياز به روش ديگري براي تفکر نسبت به مسايل دارد. انسان ها مانند چرخ دنده هاي ماشين عمل نمي کنند. گاهي فراموش مي شود که سيستم از انسان ها تشکيل شده است و به دنبال تحقق هدفي است

بقاي سيستمي

اگرچه زمان و شرايط در حال تغييرند اما سيستم ها تمايل دارند که به حالت قبلي باقي بمانند. به نظر مي رسد که ايجاد يک سيستم جديد از تغيير يک سيستم موجود بهتر باشد. در جامعه شناسي، اين موضوع به "جابجايي اهداف" مشهور است، اينکه تبعيت از يک روال بروکراتيک، مهم تر از پرداختن به اهداف و ارزش ها مي شود. در اين صورت از سيستم، تنها ظاهري باقي مي ماند. اجراي بي چون و چراي قواعد منجر به نابودي خلاقيت و انطباق پذيري مي شود. البته بي اعتنايي به قواعد نيز مي تواند به همان اندازه مصيبت بار باشد

وقتي پرسنل يک سازمان احساس مي کنند که بايد دائماً با قوانين يک سازمان بجنگند، نسبت به کار روحيه و اميدشان را از دست مي دهند. اين وظيفه رهبران در هر سطحي است که رفتارهاي مخرب فردي را به رفتارهاي موثر سازماني، راهبرد کنند. از اين رو آنها هم بايد جزء را ببينند و هم کل را. هنگامي که يک سيستم گرفتار بروکراتيک و قواعدي مي شود که اجازه شکوفايي افراد را مي گيرد، بهتر است سيتم عوض شود

هر سيستم از مجوعه اي از بخش هاي به هم مرتبط شکل گرفته و تغيير در هر بخش بر ديگر بخش ها نيز اثر مي گذارد و هر تصميم پيامدهايي بر ديگر بخش ها دارد . از اين رو نگرش «بزن و برو» نگرشي زيان بار است. برنامه ريزي هاي حجيم، حتي اگر با نيتي خوب انجام شود، الزاماً منجر به موفقيت نمي شود. در يک سيستم پيچيده، به قدري واکنش ها زياد است که پيش بيني نتيجه يک عمل، تقريباً امکان پذير نيست

گذر از نگاه ماشيني

روش هايي که در يک سيستم ساده جوابگو بوده، در يک سيستم پيچيده، مشکل ساز مي شود. بنابراين نبايد سيستم هاي سازماني و اجتماعي را به يک ماشين تشبيه کرد. بسياري از افراد هنوز نگاهي بروکراتيک و ماشيني به سازمان ها دارند و مسايل را تنها با تحليل خطي مي خواهند حل کنند.

مشکل رهبران

کمتر کسي است که با اين موضوع مخالفت کند که رهبران بايد هم جزء را ببينند و هم کل را. اما آنچه که باعث مي شود اين موضوع در عمل به کار گرفته نشود اين است که آنها درگير امور روزمره شده اند و بينش خود به اهداف کلي را از دست داده اند. مانند کروکديل هايي که به قدري درگير نزاع بين خودشان هستند که متوجه نمي شوند آب برکه در حال تخليه است

نشانه اين موضوع، رهبراني هستند که خواهان سادگي و قطعيت در جهان متغيير امروز هستند. براي رسيدن به سادگي و قطعيت هم بايد فرضيات مشخصي وجود داشته باشد. بايد متوجه باشيم که سرعت و قاطعيت در تصميم گيري در سطوح عملياتي چه نتايجي در سطوح راهبردي ايجاد مي کند. امروزه تصور بر اين است که يک پاسخ سريع، بهتر از يک پاسخ انديشمندانه است

ارتباط مهم تر از اجزاء

در سازمان هاي پيچيده امروزي، به جاي توجه به روابط علت معلولي، بايد به بازخوردها توجه کرد. همچنين يافتن الگوهاي رفتاري، يکي از الزامات تفکر در سطوح راهبردي است

انجام اين کار، نيازمند ارزيابي پيوسته است. در يک تحقيق در مورد علت شکست 50 سازمان که داراي عملکرد خوبي در گذشته بودند، مشخص شد که رهبران آن سازمان هاي به جاي آنکه متوجه تمامي وقايعي که رخ داده باشند، تنها به برنامه هاي خودشان فکر مي کردند. در برخي موارد هم آنها به خاطر موفقيت هاي گذشته شان، گرفتار کوري غرور شده بودند و نشانه ها را نمي ديدند. اين ناشي از آرزوگرايي است که واقع بيني را کم رنگ مي کند. به زبان تفکر سيستمي، اين مديران در دام ذهنيت خودشان افتاده بودند.

ارزيابي پيوسته، يکي از الزامات در دوران متغيير کنوني است. نتايج اين ارزيابي ها از بهترين منابع براي يادگيري فردي و سازماني محسوب مي شوند .

در خاتمه اينکه بايد توجه شود که تفکر سيستمي مانند اکسيري براي حل تمام مشکلات نيست. چک ليستي وجود ندارد که بر اساس آن بررسي شود که آيا همه رهبران هم به جزء توجه دارند و هم به کل. تفکر سيستمي يک نگرش است که داراي مفاهيمي است. برخي از اين مفاهيم عبارتند از

- به جاي تمرکز بر فرايندها و رويه ها ، بر هرفي تمرکز کنيد که سيستم به خاطر آن بوجود آمده است

- فهم روابط علت و معلولي براي درک يک سيتم پيچيده اجتماعي، کافي نيست. براي فهم پويايي يک سيتم، تامل در بازخوردها و الگوهاي رفتاري ، نتيجه بهتري دارد

- بر کل بشتر توجه داشته باشيد تا بر اجزاء

- مشغله زياد يا انجام کارهاي زودبازده بر نگرش سيستمي تاثير مخربي دارد

- رهبران بايد به آنچه اتفاق مي افتد توجه بيشتري داشته باشند تا آنچه که مايلند اتفاق بيافتد

منبع

http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/dau/ree_mj06.pdf